GÜNEYYURT BÖLGESİ İLK ÇAĞ VE ROMA-BİZANS ESERLERİ
GÜNEYYURT CİVARI ÖNEMLİ TARİHİ ESERLER
1-Karamanoğulları türbesi: İlçeye 28 km. uzaklıkta Balkusan köyü içindedir. Karamanoğlu Mahmut Bey zamanında (1277-1306) yaptırılmıştır. Karamanoğlu Mehmet bey’in babası Nure sofunun türbesi şu anda Mut’a bağlı Sinanlı yakınlarında ki Değirmenliktedir.
2--Kamış Yaylası; Karamanoğulları kurucu babası Nure sofunun 6500 çadırıyla ilk konduğu yer olan boğaz. Balkusan köyünden Yelli bele giderken Yar ininden sola dönen eski Ermenek/Karaman yolu üzerindedir. Şu anda Mut’un aşağı kösereli Yörükleri konmaktadırlar.
3-- Aşağı çağlar Dedeli Yaylası Kaya mezarları ve enkazı. Güneyyurt Altıntaş ve Saparca yaylası ile Balkusan aşılık bölgesi arasındadır.
4—Delikli taş Tepesi; Güneyyurt Üssüz Yaylası Kavaklı tepesinden sonra 1. orta yoldan beride antik yerleşim ve harabe.
5-İkiz in kabartması. Güneyyurt Örenler mevkiinde olup tarla ortasında bulunan büyük bir kayanın ön yüzü düzlenerek iki ayrı oda yapılmıştır. Bu iki oda yani in birer anıt mezar niyetiyle oyulmuş Roma dönemi eseridir. Kayanın alın kısmında bulunan kabartmalarda Aslan, Yılan ve Boğa üçlüsünden oluşan bir gurup vardır.
6- Güneyyurt Ak köprü; Kışlacık mahallesinin altından doğuya doğru bin metre gidince eskiden Pamuklu vb karşı köylerin Güneyyurt’a ulaşımını sağlayan tek gözlü köprü. Manamas köprüsü de denir. Karamanoğulları eseri olan köprü 2.70 eninde 22 m uzunluğundadır. Araç trafiğine uygun değildir.
7- Güneyyurt Kuşakpınar harabeleri ve Alaca in Kilisesi; Güneyyurt’tan tam kuzeye bakıldığında Kuşakpınar, önünde iki söğüt ağacıyla görülür. Burası tam bir eski medeniyetler merkezidir. Şimdiye kadar hiçbir resmi inceleme yapılmamıştır. Burada büyük bir kaya kilisesi Alaca in adıyla bilinmektedir. Etrafta ise daha küçük şapeller ve kaya mezarları ve taş lahitlere rastlanmaktadır. Son yıllarda belediye başkanımız Sayın Celil Yağız resmi mahfillerde tanıtımı ve sit alabnı yapuılması için çalışmaklarını sürdürmektedir.
8 -Güneyyurt Gödekorum kaya mezarları ve Şapelleri; Ermenek’ten Güneyyurt tarafına çıkınca sağda dev kaya zincirleri Başyayla üzerine kadar sürer. Bileği mevkiini geçince Deveyalağı’ndan kayalara bakınca yaklaşık 2000 m kuzeyde dev kayaların yüzeyinde el yapımı inler ve mağaralar göze çarpar. Buraya halkımız Gödekorum derler. Burada ki eserlerin içi siyah yağlı boyayla boyanmış gibi islidir, kurumludur. Çevrede kayalara oyulmuş üzüm ezmeye yarayan Şırakmana ve depolamaya yarayan mahzenlere de rastlanmakla beraber ilk başta küçük kaya kiliseleri demek olan Şapeller ve inziva odaları yer alır. Buradan kayaların üzerinden yürüyüşçüleri Kuşakpınar’a ileten Kurt yolağı adında bir patika vardır.
9- Güneyyurt/Tolbunar, Gavurini antik şehri; Güneyyurt Balkusan yaylasında "gâvur ini" olarak bilinen büyük bir antik yerleşim yeri vardır. Burası Balkusan köyünün güney batısında Tolbunar adıyla bilinen, 1980 öncesinde şu anda Güneyyurtta yerleşen Tuluklar sülalesinin ikamet ettiği ve halen Güneyyurt için 9. Mahalle olarak tescil edilmiş Kasabamızın bir yaylasıdır. Rakım 2000 m civarında, kayaların yüzeylerine düzinelerce inler oyulmuş, içlerine ikişerli üçerli hatta dörderli mezarlar sıralı durmaktadır. Bölgede Greklerin, Bizansların ve Hıristiyan Romalıların yerleştiği biliniyor. Hıristiyan Romalı demekle Hz İsa’ya iman ederek bu kuytu yerlere kaçıp zalimlerden uzluk rahatça ibadetlerini yapmak için bu inleri oyan/ya da hazır bulup yerleşen mazlumları kastediyoruz.
10-Ala kilise, Yenimahalle/Güneyyurt; Bölgemiz 3. zamanın 2. Yarısında oluşan miyosen denizel tortullu ve killi bir taşlık yüzeye sahiptir. Bu bakımdan ilk çağlarda taşlık Kilikya, şimdilerde ise Taşeli denen orta Torosların bu kesiminde kayalar işlemeye elverişlidir ve tüm kayalar delik deşiktir. Yeni mahallenin eski adı olan “Ala Kilise” adını böyle bir eserden almaktadır.
11-Kapıcık ören yeri/Güneyyurt. Balkusan köyünden beride Bentbaşından sola dönünce 10 km sonra orman içi yoluyla ulaşılır. Üç tepe arasında, Yörük bükü vadisine hâkim yerde ki kalıntılardan Roma/Bizans dönemi bir yerleşim.
12- Domitiopolis/Sultan tahtı; Yukarı çağlar
Köyün kuzey doğu yamaçlarında bol miktarda Nekropol/Mezar ve kent kalıntılarına rastlanmaktadır. Kaya ve yer mezarları, sabit ya da büyük kayalara oyulmuş lahitler, sütunlar ve sütun başları ortalık yerdedir. Köyün kuzeyini komple kuşatan devasa kayalar içerisinde de Tarihi sıra delikler, su kanalları ( 14 Km) göze çarpmaktadır. Burası antik dönemde İsaura-Germenikapolis, Bu gün ki Bozkır- Ermenek arasında bir büyük kaya zincirinin altındadır. Bölgenin adı Roma ve Bizans döneminde Zeed ve Spide olarak geçmekte olup İncil’de geçen metinlere göre de Havari Barnabas ve arkadaşlarının Karamanın Akçaalan köyünde bulunan Philedelphia’dan ayrılıp Tolbunarda bulunan antik kente uğradıktan sonra buraya geldikleri anlatılmaktadır.
13- SULU İN:
Yukarı Çağlar Köyü’ nün kuzeyinde bulunan yüksek kayalıklar üzerindedir. Çok eski bir yerleşim yeridir. İçinde su havuzu bulunmaktadır. Ayrıca mezar kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Tarih öncesi çağların müthiş bir korunma ve barınma yeri olduğu kesindir. Resmi olarak inceleme ve araştırma yapılmamıştır. Meydanı boş bulan acemi define avcılarınca açık mezara çevrilmiştir.
